Πυρηνική σκακιέρα

Δυστυχώς πίσω από το προφανές αίτιο υπάρχει πάντα ένα κρυφό.

Τα πιόνια (πολίτες) παρασύρονται σε δράσεις παγίδες για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα.
Υπό την σκιά των γεγονότων με την ανθρωπιστική βοήθεια και τους ισραηλινούς κομάντος, στο διεθνές πολιτικό σκηνικό κορυφώνεται ένας “παγκόσμιος ψυχρός πόλεμος” με δριμιά αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων. Ο διεθνολόγος και πρώην ειδικός σύμβουλος για θέματα Ε.Ε. στο ελληνικό ΥΠΕΞ Πέτρος Ζαρούνας, αναλύει τους συσχετισμούς αυτούς και μας βοηθάει να αναπτύξουμε πολιτική σκέψη.

“ Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας, Βραζιλίας και Ιράν αποτελεί σημαντικότατη εξέλιξη με σοβαρές προεκτάσεις, τόσο παγκόσμιες όσο και περιφερειακές. Ταυτόχρονα, αναμένεται να έχει αρνητικότατες επιδράσεις και στο Κυπριακό. Η συμφωνία αυτή, ως γνωστό, έρχεται να τροποποιήσει την αρχική πρόταση της Διεθνούς Επιτροπής για την Ατομική Ενέργεια (ΙΑΕΑ). Η πρόταση εκείνη προνοούσε την παροχή στο Ιράν 120 κιλών εμπλουτισμένου ουρανίου σε επίπεδο 20% σε αντάλλαγμα με τα 1200 κιλά χαμηλά εμπλουτισμένου ουρανίου (3,5%) που αυτό διαθέτει. Εκείνο που αλλάζει είναι η χώρα στην οποία θα γίνει η ανταλλαγή αυτή. Αντί της Γαλλίας, το ρόλο του ενδιάμεσου παίρνει η Τουρκία.

Η συμφωνία αυτή ήρθε την ίδια στιγμή που οι ΗΠΑ είχαν πείσει τα υπόλοιπα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας για ένα νέο ψήφισμα, που θα περιλάμβανε πρόσθετες κυρώσεις σε βάρος του Ιράν. Η αμερικανική αντίδραση ήταν και παραμένει αρνητική, αφού θέτει το θέμα της γενικότερης διακοπής της διαδικασίας εμπλουτισμού από το Ιράν, όπως επίσης και την εξαγωγή ολόκληρης της ποσότητας που παράχθηκε μετά τον Οκτώβριο, όταν είχε γίνει η αρχική συμφωνία Ιράν-ΙΑΕΑ. Κάτι τέτοιο δεν προνοείται ούτε στη συμφωνία των τριών, αλλά ούτε και σε εκείνη του Οκτωβρίου.

Ούτως ή άλλως, το ζητούμενο ήταν να μην έχει το Ιράν στην κατοχή του σημαντικές ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου, με τις οποίες να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο. Η τουρκική πυρηνική πολιτική κινείται επιδέξια, αποβλέποντας είτε στο να καταστήσει τη Μέση Ανατολή μία περιοχή χωρίς πυρηνικά, με το πάγωμα του ιρανικού προγράμματος και την ταυτόχρονη επιβολή διεθνούς ελέγχου στις πυρηνικές δυνατότητες του Ισραήλ, είτε, εάν αυτό δεν γίνει εφικτό, στη δημιουργία των προϋποθέσεων για να καταστεί η ίδια η Τουρκία πυρηνική δύναμη.

Η τουρκική προσπάθεια για πάγωμα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος δίδει στην ίδια αυξημένο γόητρο έναντι των τρίτων, είτε αυτοί είναι οι Ευρωπαίοι εταίροι της είτε τα μουσουλμανικά κράτη. Σε περίπτωση, μάλιστα, επιτυχίας, αποτρέπει τις επιζήμιες για την ίδια την Τουρκία κυρώσεις κατά του Ιράν, με το οποίο οι οικονομικές ανταλλαγές φτάνουν τα 10 δις δολάρια. Αποφεύγει, επίσης, τα δύσκολα διλήμματα, παραχώρησης ή όχι διευκολύνσεων προς τις ΗΠΑ στην περίπτωση που τα πράγματα οδηγηθούν σε προληπτικό κτύπημα.

Να σημειώσουμε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί την ενισχυμένη παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή, κάτι που θα είναι αναπόφευκτο στην περίπτωση που το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Κάτι τέτοιο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στις δικές της φιλοδοξίες για περιφερειακή ηγεμονία. Αλλά και το ίδιο το Ιράν θα καθίστατο ένας πολύ αξιόλογος ανταγωνιστής στο εν εξελίξει παιγνίδι για περιφερειακή ηγεμονία. Παράλληλα, με την πολιτική της μη πυρηνικοποίησης της περιοχής, η Τουρκία κινείται μεθοδικά για την κατασκευή αριθμού πυρηνικών αντιδραστήρων, με πρώτο εκείνο του Άκουγιου. Σημειωτέον ότι το Άκουγιου ευρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Κύπρο, με ό,τι αυτό σημαίνει για μας σε περίπτωση δυστυχήματος.

Στόχος της Τουρκίας, πέρα από την ενεργειακή της ασφάλεια, να δημιουργήσει σε πρώτη φάση τις υποδομές και να αποκτήσει την αναγκαία πυρηνική τεχνογνωσία και εμπειρία, ώστε, αν χρειαστεί, σε δεύτερη φάση να προχωρήσει με ταχύτητα στην απόκτηση του δικού της πυρηνικού όπλου. Ούτως ή άλλως, μέχρι τότε η Τουρκία ευρίσκεται υπό την πυρηνική ομπρέλα του ΝΑΤΟ, με πυρηνικές βόμβες να είναι αποθηκευμένες στο έδαφός της. Η πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία έχει προκαλέσει δυσαρέσκειες στις ΗΠΑ και ειδικότερα στο Ισραήλ. Αντίθετα, θετική είναι η στάση από την πλευρά της Κίνας.

Ανεξάρτητα όμως από το αν η συμφωνία αυτή οδηγήσει τελικά σε ανταλλαγή του ιρανικού ουρανίου με πυρηνικό καύσιμο, η όλη παρέμβαση της Τουρκίας έχει επιφέρει μία ποιοτική διαφοροποίηση των σχέσεών της με το Ιράν. Υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος να επαναληφθεί το συριακό φαινόμενο και να χάσουμε τη μέχρι σήμερα πολύτιμη στήριξη του Ιράν μέσα στο μουσουλμανικό κόσμο. Αυτά, σε μία πολύ αρνητική για μας χρονική συγκυρία, όπου σε επίπεδο Ε.Ε. επιχειρείται η έγκριση του κανονισμού για το απευθείας εμπόριο και σε επίπεδο ΟΗΕ, μία καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της Κύπρου διεθνής διάσκεψη.

Επιβάλλεται να αντιληφθούμε πού οδηγούνται τα πράγματα και με ψυχραιμία αλλά και ταχύτητα να ετοιμάσουμε και υλοποιήσουμε τα δικά μας σχέδια αντίδρασης. "